باتری چیست؟ وسیله‌ای است که با تبدیل انرژی شیمیایی به انرژی الکتریکی، بین دونقطه اختلاف‌پتانسیل الکتریکی به وجود آمده و سبب بارش بارهای الکتریکی می‌شود.
باتری مادربرد کامپیوتر، به نام CMOS شناخته‌شده و جز لاینکف این سیستم شناخته می‌شود. درصورتی‌که از کامپیوتر یا لپ‌تاپ استفاده می‌کنید، در مادربرد شما یک باتری داخلی تعبیه‌شده است.
اما برخلاف باتریهای معمولی، وظیفه تأمین برق دستگاه را به عهده ندارند زیرا باتری مادربرد رایانه در زمان غیرفعال بودن کامپیوتر کار میکند.
در این مقاله کاربری¬های باتری مادربرد را شرح داده و درباره‌ی عمر باتری CMOS و زمان تعویض آن صحبت خواهیم کرد.
آیا باتری CMOS مادربرد کامپیوتر را می‌شناسید؟
عبارت Complementary Metal-Oxide-Semiconductor مخفف شده کلمه CMOS می‌باشد. ابتدا در کامپیوترهای شخصی، نوعی حافظه‌ی رم بهنام CMOS RAM وجود داشت که این حافظه رم، تنظیمات BIOS را در خود ذخیره می‌کرد.
درواقع حافظه رم به باتری نیاز دارد در غیر این صورت، در زمان خاموش بودن کامپیوتر سبب از بین رفتن اطلاعات می‌شود. اما کامپیوترهای مدرن از CMOS RAM استفاده نمیکنند، آن ها تنظیمات BIOS را در حافظه‌‌ای که عمر طولانی‌تری دارد ذخیره می‌کنند.
درنتیجه، برای ذخیرهسازی اطلاعات و داده‌های خود به جریان دائمی برق نیاز ندارند و نوع دیگر مادربردهای کامپیوتر، مادربرد UEFI است. این مادربرد تنظیمات را در حافظه‌های فلش یا روی هارد دیسک کامپیوتر ذخیره می‌کنند. در این صورت این سیستم‌ها به باتری نیاز ندارند.
مادربرد کامپیوتر نوع UEFI چگونه کار میکند؟
مادربرد UEFI یا Unified Extensible Firmware Interface باهدف جایگزینی BIOS معرفی شد. این استاندارد بین تولیدکنندگان تراشه همچون AMD، اینتل و با حضور شرکت مایکروسافت و تولیدکنندگان کامپیوتر شخصی تصویب شد.
درواقع می توان گفت مادر برد UEFI، جهت بهینه‌سازی BIOS استفاده می‌شود.
در دهه ی ۱۹۸۰، BIOS با شروع تولید کامپیوترهای شخصی توسط IBM، با محدودیت‌هایی به وجود آمد. اما مادربرد کامپیوتر UEFI محدودیت‌های گذشته را برداشته و گستره بیشتری از باتری ها را پشتیبانی میکند.
به‌عنوان‌مثال: با UEFI می‌توان از درایوهایی تا ۲/۲ ترابایت یا بزرگ‌تر از آن پشتیبانی نمود.
همچنین، حالت‌های ۳۲ و ۶۴ بیتی و Secure Boot هم با UEFI ممکن می‌شوند. در پروسه بوت امن Secure Boot، امنیت کامپیوتر شخصی در لایه‌ها و مراحل ابتدایی تامین می‌شود. هدف این لایه امنیتی مراقب از سوءاستفاده نکردن بدافزارها، در حین راه‌اندازی کامپیوتر است. در این مرحله امنیتی، همه‌ی کدهای اجراشده بررسی‌شده تا امضای امنیتی معتبری داشته باشند. از دیگر قابلیت‌های مادربرد UEFI انتخاب بوت و تغییر تنظیمات اختصاصی متعدد مادربرد است.
آیا BIOS را می‌شناسید؟
در کامپیوترهای قدیمی به‌جای استفاده از مادربرد UEFI، از BIOS استفاده می‌کردند. BIOS(Basic Input/Output System) در تراشه‌هایی که در مادربرد کامپیوتر ذخیره‌شده استفاده کرده و با روشن کردن کامپیوتر و در حین بارگذاری، BIOS کار خود را آغاز میکند.
و پس از اجرای آزمایشی روشن شدن، سخت‌افزار کامپیوتر را به صورت اولیه راه می اندازد. در واقع BIOS مدیریت وظایف سیستمی، سطح پایین را بر عهده دارد.
کاربر با فشار دادن یک دکمه در زمان بارگذاری سیستم، می‌تواند تنظیمات آن را تغییر دهد.
صفحه‌ی تنظیمات BIOS به کاربر این امکان را می‌دهد تا تنظیمات سطح پایین سخت‌افزار کامپیوتر را تغییر دهد. این تنظیمات به تولیدکننده و برند مادربرد وابسته است.
البته برخی تنظیمات عمومی و مشترک، مانند تنظیمات تغییر دادن BIOS جهت ترتیب بوت شدن نیز، اشاره کرد. درنهایت کمپانی اینتل در تمامی تراشه‌های مدل ۲۰۲۰ خود، BIOS را با UEFI جایگزین کرده است.
نیاز مادربرد کامپیوتر به باتری به چه دلیل است؟
اگر کامپیوترهای مدرن تنظیمات BIOS را در حافظه‌های پایدار خود ذخیره می‌کنند، چرا هنوز از باتری در مادربرد کامپیوترها استفاده می‌شود؟
زیرا مادربردها هنوز بخشی بهنام ساعت زنده دارند و کامپیوترها باوجود خاموش و روشن شدن، زمان را مانند ساعت کوارتز حفظ میکند.
درنتیجه باتری برای ذخیرهسازی اطلاعات مانند ساعت، کاربرد خواهد داشت.
زمان تعویض باتری مادربرد کامپیوتر چه موقع است؟
بههیچوجه باتریها عمر دائمی ندارند و پس از گذشت یکزمان مشخص، به تعویض نیاز پیدا خواهند کرد. عمر مفید باتریهای CMOS نیز، محدود است و معمولاً بیش از ۱۰ سال عمر نمیکنند.
استفاده معمول از کامپیوتر می‌تواند باعث طولانی تر شدن عمر باتری شود. اما نکته قابل‌تامل اینجاست که کامپیوترهایی که زمان بیشتری خاموش هستند، بیشتر از انرژی باتری استفاده می‌کنند.
درصورتی‌که عمر باتری یک کامپیوتر قدیمی به پایان برسد، با پیغام خطای زیر مواجه خواهید شد:
- CMOS Battery Failur
- ACPI BIOS Error
- CMOS Read Error
- New CPU Installed
- CMOS Checksum Error
پیغام NEW CPU Installer، زمانی که باتری انرژی لازم برای BIOS را فراهم نمی‌کند نمایش داده می‌شود. به نحوی که مادربرد کامپیوتر به یاد نمی‌آورد در سیستم کامپیوتر، CPU وجود داشته است.
به همین علت CPU را، به‌عنوان یک سخت‌افزار جدید شناسایی میکند.
زمان تعویض باتری CMOS چگونه است؟
باتری مادربرد کامپیوتر یک دیسک نقره ای است و شکل ظاهری آن شبیه سایر باتری‌هاست. امروزه در مادربرد بیشتر از باتریهای CR2032 استفاده می‌کنند.
قبل از تعویض باتری مادربرد، ابتدا سیستم‌عامل کامپیوتر را خاموش و آن را از منبع تغذیه جدا کنید. اما اگر قصد دارید باتری لپ‌تاپ خود را تعویض کنید، ابتدا باتری اصلی آن را جدا کنید.
نتیجه گیری
به یاد داشته باشید باز کردن کامپیوترهای شخصی و انجام عملیات تعویض یا تعمیر، رویکردی استاندارد دارد. بهتر است مراقب الکتریسیته ساکنی که در قطعاتی که اختلال، ایجاد می‌کنند باشید.
احیاناً اگر باتری با لحیم کاری به مادربرد کامپیوتر متصل شده باشد یا باید مادربرد را کامل تعویض کنید یا تعمیرکار باتری را تعمیر یا تعویض کند.
خارج کردن و نصب مجدد باتری مادربرد گاهی برای رفع مشکلات کامپیوترهای قدیمی مفید است. اگر باتری را برداشته و مجدداً نصب کنید، رمز عبور BIOS و دیگر تنظیمات نیز به طور کامل پاک خواهند شد.
علاوه بر این، می‌توان تنظیمات BIOS را از داخل منوی آن نیز تغییر داد یا به حالت اول بازگرداند. برای چنین عملکردی کلماتی همچون Clear CMOS یا Reset to Defaults را یافته و کلیک کنید.
ناشنوا باش، وقتی همه از محال بودن آرزوهایت سخن می گویند…
