آقای لطفی زاده (۴ فوریه ۱۹۲۱ – ۶ سپتامبر ۲۰۱۷) که منطق فازی را ابداع کرد. ریاضیدان، دانشمند کامپیوتر، مهندس برق، محقق هوش مصنوعی و استاد علوم کامپیوتر در دانشگاه کالیفرنیا و برکلی، یک ایرانی اصیل بود. برای ارج نهادن به نوآوری بحث برانگیز او، گوگل روز سه شنبه Doodle خود را در پنجاه و هفتمین سالگرد خلق این مفهوم به لطفی زاده تقدیم کرد.
لطفی زاده مبدع منطق فازی!
در سال 1964، یک ریاضیدان، دانشمند کامپیوتر و مهندس برق به نام لطفی زاده، در حالی که به چگونگی برنامه ریزی نرم افزار برای تشخیص دست خط فکر می کرد، یک تکنیک ریاضی جدید را ابداع کرد. در تلاش برای تقلید از الگوی دیداری انسان و اینکه مردم، جهان را چگونه می‌بینند، تئوری منطق فازی را ارائه کرد که جایگزینی برای منطق سفت و سخت بله-نه شد.
منطق فازی توسط دانشگاه و صنعت به طور یکسان مورد استقبال قرار گرفت و به پزشکی، مدل سازی اقتصادی و بسیاری از محصولات مصرفی مانند ترمز ضد قفل، ماشین ظرفشویی و آسانسور کمک کرد. گوگل روز سه شنبه Doodle خود را در پنجاه و هفتمین سالگرد خلق این مفهوم، به لطفی زاده تقدیم کرد. نظریه او ابزاری برای محاسبه مقادیر میانی بین بله و خیر فراهم کرد.
بیوگرافی لطفی زاده
دکتر لطفی علی اسکرزاده در ۴ فوریه ۱۹۲۱ در باکو آذربایجان به دنیا آمد. پدرش، روزنامه‌نگار بود و از ایران در آنجا ماموریت داشت. در سال 1931، در سن 10 سالگی، او و خانواده‌اش به تهران نقل مکان کردند. لطفی زاده و همسرش پس از اخذ مدرک مهندسی برق از دانشگاه تهران، به فیلادلفیا نقل مکان کردند.
از آنجا در موسسه فناوری ماساچوست تحصیل کرد و بعدا دکترای خود را دریافت کرد. در دانشگاه کلمبیا، در سال 1950 استادیار شد. سال 1959، به دپارتمان مهندسی برق در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی پیوست، که این رشته را به علوم کامپیوتر نیز گسترش داد. و سال‌های پس از آن، بسیاری از مدارس دیگر از این روش پیروی کردند و مطالعه علوم کامپیوتر را به پردیس‌های دانشگاهی در سراسر جهان گسترش دادند.
بیشترین سهم لطفی زاده در علم کامپیوتر چه بود؟
با این حال، بیشترین سهم لطفی زاده در علم کامپیوتر در قالب مقاله ای به نام «مجموعه های فازی» بود. به طور کلی، ریاضیات و کامپیوترها با همه چیز صفر و صدی رفتار می‌کنند، به این معنی که هر چیزی درست (1) یا نادرست (0) خواهد بود. در مقابل، دنیای واقعی به ندرت تا این حد کاملا قطبی شده است، و بیشتر چیزها، جایی در این بین قرار می‌گیرند. در مقاله منطق فازی با عنوان «مجموعه‌های فازی» و فیلد بعدی «ریاضیات فازی»، لطفی زاده سودمندی تعداد نامتناهی ارقام اعشاری بین ۰ و ۱ را نشان می‌دهد.
یک مثال مفید از منطق فازی در عمل، سیستم ترمز خودکار در خودرو است. در یک سیستم باینری که فقط شامل صفر و یک است، وقتی ماشینی که جلوتر از شماست خیلی نزدیک می‌شود، ترمزها بلافاصله به طور کامل اعمال می‌شوند. در یک سیستم فازی، با نزدیک‌تر شدن خودروی جلویی که به طور پیوسته از «ایمن» (0) به «نا ایمن» (1) در حال حرکت است، ترمزها نیز می‌توانند به طور پیوسته از «فشرده نشده» (0) به «فشار کامل» (1) تنظیم شوند.
حرفه و کار لطفی زاده
لطفی زاده در سال 1963 به ریاست گروه مهندسی برق دانشگه کالیفرنیا برکلی تبدیل شد. یکی از آثار ماندگار اقتدار او در این شغل، گسترش و ترکیب مهندسی نرم افزار است. او گروه مهندسی برق (EE) در دانشگاه کالیفرنیا برکلی را به دپارتمان مهندسی برق و علوم کامپیوتر (EECS) تغییر داد. این حرکت نه تنها باعث پیشرفت دانشگاه برکلی در بالاترین سطوح آموزش و کاوش مهندسی نرم افزار شد. بلکه علاوه بر این، توسعه جهانی در بین کالج های تحقیقاتی نیز آغاز شد. تعداد زیادی از آن‌ها در آن دوره، دپارتمان EE را به EECS تغییر دادند.در سال 1973، لطفی زاده جایزه معروف آموزش IEEE (موسسه مهندسین الکترونیک و برق) را دریافت کرد.
درگذشت خالق منطق فازی
دانشمند لطفی زاده در 15 شهریور 1396 در سن 96 سالگی در خانه خود در برکلی کالیفرنیا درگذشت.در اولین کوچه افتخار در باکو آذربایجان، شهری که در آن متولد شد به خاک سپرده شده است. مراسم تشییع جنازه وی با حضور “مردم بسیار محترم” از جمله رئیس جمهور آذربایجان، الهام علی اف برگزار شد.یک ماه قبل از درگذشت او، دانشگاه تهران گزارش اشتباهی مبنی بر فوت زاده منتشر کرده بود، اما چند روز بعد آن را پس گرفت.
